Turkiga oo Hormarinaya Nidaamka Difaaca ee Hawada

Xukuumadda Ankara ayaa xaqiijisay heshiiska iibsiga sawaariiqda ridada dheer ee ugu casrisan dunida oo loo yaqaan “S-400 missile” oo ay la galeen dalka Russia. Sawariiqdan ayaa ah systemka difaaca hawada ee miigaga, droneska iyo dhamaan diyaarada dagaalka. Hubkan waxaa soo saara dalka Russia. Wuxuuna wax ka toogan karaaa fogaan dhan 400 km oo dhanka hawada ah. Sawaariiqdan casriga ah wuxuu badalayaa noocii hore oo loo yaqaanay “S-300 missiles”. 

Sida ay sheegeen masuuliyiinta dalka Turkiga ujeedka ugu wayn waa in ay soo saraan mustaqbalka dhaw oo ay dhisaan nidaamka difaaca hawada oo ay ayagu leeyihiin. Turkiga ayaa doonaya in uu iska difaaco khatar kasta oo oga imaan karta dalalka gobolka oo uu kamid yahay dalka Giriigga oo ay muran dhanka dhulka ah kala dhexeeyo muddo fog. Dalka Gigiigga ayaa horay u haystay noocii ka horeeyey kan casriga ah ee loo yaqaan “S-300 missile”. 

Xukuumad kasta waxaa masuuliyad ka saarantahay difaaca dadkeeda, ciideeda iyo canalkeeda. Dalka Turkiga wuxuu tusaale xayi ah u noqon karaa dalalka caalamka islaamka oo aad moodo inay hurdo dheer ku jiraan. Xukuumadaha ka jira caalamka islaamka ee xiligan aynu noolnahay waxaad moodaa inay ayagu isku mashquulsanyihiin. 

Caalamka islaamku wuxuu u baahanyahay hogaan aragti fog, ilaashada qiyamkooda iyo dadnimadooda, sharafka umadooda, dhawra muqadasaadkooda, la tartama caalamka kale.

Ra’iisal Wasaare Khayre, Ma u Qalmaa Xilka loo Magacaabay?

==========================================================================

Ra’iisal wasaaraha la magacaabay Mr. Xassan Cali Khayre anigu aqoon uma lihi waxaa iigu horaysay magaciisa saaka markii uu soo baxay warka sheegaya in madaxwaynaha uu u magacaabay ra’iisal wasaaraha  dalka afarta sano ee socota.

Dadka yaqaan masuulkan waxay ku sheegeen Khayre in uu yahay nin dhalinyara ah, aqoonyahan ah, khibrado shaqo oo gaarsiisan heer caalami ah leh, professional ah, hawlkar ah, edab badan. tilmaamahan waxaan is leeyahay waa sifaadkii lagu dooran lahaa masuuliyadda culus ee uu u doortay madaxwaynaha. Waana uu kasoo bixi karaa.

Eedaymaha lagu soo eedeeyey Khayre

Guddiga dabagalka ee Qaramada Midoobey (SEMG) ayaa bishii Maarso 2016 ku eedeeyey Xasan Cali Kheyre in uu xiriir la lee yahay ururo gaar ah. Bishii Luuliyo 2016 ayaa Qaramada Midoobey kiiskaan tirtiteen oo ka masaxeen Xasan Cali Kheyre.

Sidoo kale shirkadda SOMA OIL oo ka dhisan dalka ingiriiska oo Khayre masuuliyiinteeda kamid ahaa waxaa lagu soo eedeeyay in ay ku lug leedahay musuqmaasuq iyo wax isdaba marin. Laakiin baaritaano kadib waa lagu waayey eedaymahaas.

Yaa eedaymaha ka dambeeyey?

Kadib markii lagu waayey eedaymahaaas ayaa waxa la is waydiiyey maxaa keenay in shakhsigan somaliga ah loo wasaykhaynayaa shaarkiisa? Shirkadda SOMA OIL iyo eedaymaha Khayre maxaa ka dhexeeya?

Waxaa la sheegay mar la doonayey in loo sharaxo Khayre in uu guudoomiye ka noqdo urur goboleedka IGAD, si looga hortago arinkaasna magaca masuulkaan ay tahay in la wasakheeyo. Waxayna dabada la gashay arimo siyaasadeed. Ugu dambayna dowladaha gobolka iyo kuwa carabta ayaa lagu tuhmay arinkaan.

Intaa waxaa dheer 2014 kii Khayre iyo SOMA OIL oo uu masuuliyiinteeda kamid ahaa waxay baaritaan iyo xog ururin ka sameeyeen badda soomaaliya waxay ku wareejiyeen wasaaradda macdanta iyo biyaha Soomaaliya si ay suuqyada caalamka ugu iib gayso si looga faa’iidaysto khayraadka dalka. Shaqadaas oo ay muhiim u ahayd qaranka soomaaliya.

Waa Norwijian

Dalkeena 26 sano ayuu burbursanaa dadka soomaaliyeed intoodii hal doorka ahayd waxaa loo qaxay dibadaha, sharciyo iyo waxbarasho iyo nololba waa laga helay. Qof in uu baasaboor dalka kale haystana inuu Somaali yahay kama tirtirayso. Madax waynaha umadda somaliyeed ku qanacsantahayba waa Somali-Amerikan, hadana waa nin isku kalsoon karti iyo aqoon uu umada ku hogaamiyana leh. Tusaale dalka Israel ee gacan ku rimiska ah waxaa uu ku taaganyahay ummadda yahuuda ee ku dhaqan kana shaqaysta dalalka galbeedka sida Maraykanka iyo Yurub. Soomaalida inta waxbaratay aqoonta iyo kartidana leh wadankooda jecel inay wax u qabtaan ma qabo inaan fogayno.

Maxaa nala gudboon?

Ugu dambayntii, dag daga iyo waxa loo yaqaan “Prejudement” oo ah in qofka la xukumo asagoon la ogayn waxa uu noqon doono dhaqan wanaagsan ma aha. Mudane Khayre umadda soomaaliyeed ha tijaabiso waqti hala siiyo haduu kasoo bixi waayo shaqadana halala xisaabtamo. Dalku waa dowlad baarlamaan iyo sharci baa jira. Dhalin yaradana waa mustaqbalkii dalka hankiinu haka waynaado reer hebel iyo xaafad hebel. Dalkan anagaa iska leh aan ka shaqayno wanaagiisa iyo horumarintiisa.

Umadda soomaaliyeedna cadowgeeda ma yara dalalka gobolka, dowladaha carabta, iyo kuwa reer galbeedkaba dalkeena daacad kama aha la shaqayntiisa. Shacabka waxaa laga rabaa inay ilaalishadaan midnimadooda, la shaqeeyaan hogaankooda iyo in meel qura oga soo wada jeestaan cidkasta oo qaranimada, midnimada iyo danaha umada soomaaliyeed hor taagaan.